KOAH, öksürük, balgam çıkarma, nefes darlığı, hışıltılı solunum gibi belirtilerle seyreden, kronik ve ilerleyici bir akciğer hastalığıdır.

Hastalık için en önemli risk faktörü tütün kullanımı olup sigara içenlerde     KOAH 10-25 kat daha fazla görülmektedir ve sigara içenlerin yaklaşık %15-20 kadarında KOAH geliştiği bilinmektedir. Ayrıca mesleki nedenlerle karşılaşılan zararlı gaz ve tozlar, radon gazı, kötü yaşam koşulları, çocukluk çağında geçirilen enfeksiyonlar KOAH için risk faktörü olarak tanımlanmıştır. Bazı hastalarda genetik faktörlerin hastalığın gelişimine neden olduğu bilinmektedir.

Tüm dünyada ciddi bir ölüm nedeni olan bu hastalık yüzünden her yıl yaklaşık 2,5 milyon kişi yaşamını yitirmektedir. ABD’de 1968-1995 arası yaşa uyarlanmış ölüm oranlarının seyrine bakıldığında, koroner kalp hastalığı, inme, diğer serebrovasküler hastalıklar ve bunların dışında kalan diğer tüm ölüm nedenlerinde azalma izlenirken, aynı dönemde KOAH nedenli ölüm oranlarında ciddi bir artış olduğu (% 163) saptanmıştır. Ülkemiz için elimizde kesin sayısal veriler olmamakla birlikte, yaklaşık 2,5-3 milyon KOAH hastası olduğu tahmin edilmektedir.

Hastalığa ait belirti ve bulgular nelerdir?

Hastalığın ilk belirtileri öksürük ve balgam çıkarmadır. KOAH hastalarının büyük çoğunluğu aynı zamanda sigara tiryakisi olduğundan öksürük ve balgam yakınması başlangıçta hasta tarafından sigaradan oluyor, düşüncesiyle önemsenmez. Oysa bu dönemde hastalığa tanı konulması hastanın geleceği açısından son derece önemlidir. Erken dönemde sigaranın bırakılmasıyla birlikte hastalık belirtileri gerileyebilir ve hastalık gelişimi durabilir. Öksürük genellikle sabahları daha fazla ve arka arkaya olur. Kronik bronşitin ön planda olduğu KOAH olgularında çoğu kez öksürükle birlikte balgam çıkarma da vardır. Hastalığın bu dönemde fark edilmemesi ve sigaraya devam edilmesi neticesinde hastalık ilerler ve hışıltılı solunum, nefes darlığı gibi yakınmalar ortaya çıkar. Ayrıca bazı hastalarda balgamla birlikte hafif hemoptizi (kan tükürme) olabilir. Ön planda amfizemin yer aldığı KOAH olgularında ise hastalar en fazla nefes darlığından yakınırlar. Bu gruptaki hastalarda hışıltılı solunum, öksürük ve balgam çıkarma yakınmaları daha seyrektir. Yine amfizemin ön planda olduğu KOAH hastaları genellikle astenik, ince yapılı tiplerdir. Buna karşın kronik bronşitin ön planda olduğu KOAH hastaları tıknaz, kısa boylu yapıdadırlar. KOAH’ın ağır ve çok ağır formlarında kandaki oksijen miktarında azalma ve buna bağlı morarma ve en nihayetinde kalp yetersizliğine bağlı ayaklarda şişme gibi belirtiler ortaya çıkar. Hastalığın tanısı: Sigara kullanımı, zararlı gaz ve partiküllere maruziyet veya genetik risk faktörleri varlığıyla birlikte kronik öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığı gibi semptomlarla başvuran hastalarda standart akciğer grafisi ve “solunum fonksiyon testleri” yapılmalıdır. Standart akciğer grafisinde KOAH’a ilişkin bulgular saptanabilmekle beraber, yukarıdaki şikâyetlere neden olabilen akciğer kanseri, bronşektazi gibi diğer akciğer hastalıklarının tanısı da konulabilir. Solunum fonksiyon testleri ise KOAH tanısının objektif olarak kesinleştirilmesini ve hastalığın varlığı durumunda ağırlık derecesinin belirlenmesini sağlar. Hastalığı çok erken dönemde tanımak ve hastalığa neden olan tütün kullanımı ve diğer etkenleri ortadan kaldırmak KOAH’ın ilerlemesini durduracak tek yöntemdir. Bunun için ise 40 yaşın üzerinde, özellikle tütün kullanımı olan bireylerin solunum fonksiyon testleriyle taramadan geçirilmesi gereklidir.

Tedavi nasıl yapılır?

Tedavinin ilk basamağında sigaranın bırakılması yer alır. Hastalığın ilaçla tedavisi için kullanılan inhaler, yani solunum yoluyla alınan ilaçlar semptomların giderilmesinde etkindirler. Alevlenme dönemlerinde inhaler tedaviye ek olarak doktorun önerdiği şekilde antibiyotikler ve diğer ilaçlar kullanılabilir. İlerlemiş olgularda evde sürekli oksijen tedavisi gereksinimi doğabilir.

KOAH hastasında ayrıca her yıl grip aşısı ve 2 farklı tipteki zatürre aşısı doktorunuzun önerdiği şekilde uygulanmalıdır.